Mind and Matter (चेतना र पदार्थ)

हामिले कहिले काहि पाउदछौ, मानिसहरु Matter(पदार्थ) प्रधान की Mind(चेतना ) प्रधान भन्दै बढो घनिभुत भइ तर्क बितर्कमा लागिरहेका हुन्छन् । यो विषय भैतिकवादी र अध्यात्मवादीहरुको प्रधान अन्तर्बिरोधको विषय पनि मानिन्छ । यस विषयको वहसमा सामान्य मानिसहरु मात्र नभई आफुलाई चेतनशिल भन्नेहरुको पनि बाक्लो उपस्थिति भेटिन्छ तर उनिहरु कैहिल्यै आँखा चिम्लेर हेर्दैनन कि वास्तवमा प्रधान के छ ? जब कोही आखा चिम्म गर्दछ र आफ्नो शरिरमा एक चक्कर लाउदछ तब उस्ले शरिरको कुनै न कुनै भागमा कुनै न कुनै प्रकारको शारि‍रिक समवेदनाहरु (Bodily Sensations) भेट्दछ। अरे महोदय ! ति के हुन ,कहिल‍्यै सोच्नु भएको छ वास्तवमा ति के हुन् ? वास्तवमा ति शारि‍रिक समवेदनाहरु अरु केही नभएर These all are Mind-Matter Phenomena. शारि‍रिक समवेदनाहरुको उत्पतिमा पदार्थ र चेतनाको बरोवर हात हुन्छ अथवा भनौं पदार्थ र चेतनाको मजबुत तादम्यता रहन्छ। जव हामि साधना (Meditation)को गहिराईमा पग्दछौ यि यस्ता कुराहरु अझ स्प्रष्ट रुपमा देख्न सक्दछौ तर हामि यसै पनि बुझ्न सक्छौ कि जिवसँग चेतना छ र त उस्को अनवरत विकाश सम्भव छ अनि भरपुर नशालु पदार्थ सेवन गर्ने अनि पुर्ण होसमा रहने यो पनि त सम्भव छैन ।